A) GENEL AÇIKLAMALAR
TÜİK’in 2019 tarihli Uluslararası Göç İstatistikleri raporunda yurt dışından Türkiye’ye göç edenlerin sayısının 2019 yılında, bir önceki yıla göre %17,2 artarak 677 bin 42 kişi olduğu belirtilmiştir. Ülkemizde güncelliğini koruyan söz konusu “göçmen”, “mülteci” ve “sığınmacı” statüleriyle bağlantılı olarak karşımıza çıkan sınır dışı etme” müessesi 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun (“YUKK”) 52 ila 60. maddeleri arasında düzenlenmiştir.
B) SINIR DIŞI ETME KARARI
Sınır dışı etme diğer adıyla “deport kararı” yabancıların zorla ülke dışına çıkarılmasını sağlayan karardır. Sınır dışı etme kararı alabilme yetkisi devletlere uluslararası hukukça tanınan münhasır yetkilerden biridir.
YUKK madde 54’te sayılan sebeplerden birini ihlal eden yabancı hakkında verilebilen sınır dışı etme kararı valilikler tarafından alınabilmektedir ve valilik bu yetkisini Göç İdaresi Genel Müdürlüğü aracılığıyla da kullanabilmektedir. Buna ek olarak 55. madde kapsamında olan kişiler hakkında 54. madde şartları sağlansa dahi sınır dışı etme kararı alınamaz.
YUKK madde 53/2 gereğince sınır dışı etme kararı, somut ve objektif gerekçeleriyle birlikte, yabancının anlayabileceği dilde, yabancıya, yasal temsilcisine veya avukatına tebliğ edilmelidir ve yabancıya sınır dışı etme kararının gerekçeleri, kararın gerekleri, itiraz usulleri ve süreleri hakkında bilgilendirme yapılmalıdır.
C) TÜRKİYE’Yİ TERKE DAVET
Hakkında sınır dışı etme kararı alınan yabancıya, sınır dışı etme kararında belirtilmek kaydıyla Türkiye’yi terk edebilmeleri için on beş günden az olmamak üzere otuz güne kadar süre tanınır ve “Çıkış İzin Belgesi” verilir. Bu şekilde Türkiye’yi terke davet edilenler hakkında giriş yasağı kararı alınmayabilir. Süresi içerisinde Türkiye’yi terk etmeyen yabancılar idari gözetim altına alınabilir.
D) SINIR DIŞI ETME KARARINA KARŞI YARGI YOLU
Yabancı, yasal temsilcisi ya da avukatı YUKK madde 53/3’te de belirtildiği üzere, sınır dışı etme kararına karşı, kararın tebliğinden itibaren yedi gün içinde kararı veren valiliğin bulunduğu yer idare mahkemesine başvuruda bulunabilir. Başvuruda bulunan kişi sınır dışı etme kararını veren makama başvurusunu bildirmelidir. Mahkeme itirazı 15 gün içinde sonuçlandırmalıdır ve verilen karar kesindir. Söz konusu dava açma süresi ve yargı yoluna başvurulması halinde yargılama süresi içerisinde, rızası saklı kalmak kaydıyla, yabancı sınır dışı edilemeyecek olup yargılamanın sonuçlanmasının beklenmesi gerekmektedir.
E) GÖNÜLLÜ GERİ DÖNÜŞ
YUKK madde 60/A gereğince, hakkında sınır dışı etme kararı alınmış, menşe ülkesine gönüllü olarak geri dönmek isteyen ve Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün uygun gördüğü kişilere ayni veya nakdi destek sağlanabilir.
F) SINIR DIŞI ETME KARARININ YERİNE GETİRİLMESİ
Geri gönderme merkezinde bulunan yabancılar, kolluk birimi tarafından sınır kapılarına götürülür. Geri gönderme merkezlerine sevk edilmesine gerek kalmadan sınır dışı edilecek olan yabancılar ise Göç İdaresi Genel Müdürlüğü taşra teşkilatının koordinesinde kolluk birimlerince sınır kapılarına götürülür.
G) SONUÇ
6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu, İnsan Hakları Hukukuyla olan ilgisi ve “göçmen”, “mülteci” ve “sığınmacı” statülerinin son dönemde güncelliğini koruması sebebiyle başta 2019 yılındaki değişiklik olmak üzere birçok değişikliğe konu olmuş ve söz konusu “sınır dışı etme” kurumu çeşitli açılardan insanı değerler ve milletlerarası anlaşmalar gözetilerek uluslararası kriterlere yaklaştırılmıştır.
Detaylı bilgi almak için bize buradan ulaşabilirsiniz. Büromuzun Uluslararası Ticaret ve Gümrük Hukuku, İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku ve İdare ve Vergi Hukuku alanındaki çalışmaları hakkında detaylı bilgiyi internet sayfamızdan alabilirsiniz.
Stj. Av. Rahmi Furkan ÖZTÜRK
Uçar Hukuk & Danışmanlık Bürosu
