03/03/2023 tarihinde Resmî Gazetede yayımlanan ve “Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile 31/05/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa aşağıdaki geçici madde eklenerek Emeklilikte yaşa takılanların emekli olması adına yeni düzenlemeye gidilmiştir. Bu bilgi notunda EYT hakkındaki değişiklikler incelenecektir.
EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) Nedir?
Emeklilikte yaşa takılmak “EYT” esasen emekli olmak için gerekli prim gününü ve çalışma süresini dolduran ancak kanunda belirtilen yaşa gelmeyi bekleyen insanları ifade etmektedir.
Emekli olmak için kanunda belirtilen süre kadar sigortalı olarak çalışmak ve bu süre tamamlanmadan emekli olamamak yani toplumda bilinen adıyla EYT aslında ülkemize Mülga 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nda 8 Eylül 1999 tarihinde yapılan değişiklik ile gelmiştir. Bu değişiklik öncesinde sigorta kaydı yapılmış ve prim gününü tamamlayan çalışanlar, yaş şartı aranmaksızın emekli olabiliyorken 1999 yılında mülga Sosyal Sigortalar Kanununda yapılan değişiklik ile bu iki kriterin yanına bir de yaş şartı eklenerek ve emekli olma yaşı da değişmiştir.
506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun yerine gelen 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanun’da değişiklik yapılmadan önce; kanunda belirtilen prim şartı sağlanması halinde Kadınlarda 20 yıl, Erkeklerde ise 25 yıl sigortalılık süresi emeklilik şartları arasındaydı.
8 Eylül 1999 tarihinde kabul edilen 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu ile birlikte kadınlarda emeklilik yaşı 58, erkeklerde ise bu yaş 60 oldu. 2008 yılında ise ilk kez sigortalı olarak işe başlayan olan kişiler için 5510 sayılı Kanun ile emeklilik yaşı 65’e yükselmiş oldu. Yani 2008 yılında yapılan değişiklikle sigorta primi dolmuş olan kişiler emekli olabilmesi için 65 yaşına kadar beklemesi halinde emekli olabiliyordu.
Emeklilikte yaşa takılan ve prim günlerini doldurmalarına rağmen sigortalılık süresini bekleyenlerin bu sorunu 03/03/2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan değişik kapsamında düzenlenmiştir.
Kimler EYT’den Faydalanacak?
03/03/2023 tarihinde yapılan değişiklik ile Resmî Gazetede yayımlanan 7438 nolu Kanun uyarınca;
Yasadan yararlanabilme şartları;
4/a Sigortalılar için:
- 9 Eylül 1999 öncesinde sigorta girişi olması,
- 4/a (SSK) sigortalıları için kadınlarda 20 yıl, erkeklerde ise 25 yıllık sigortalılık süresi ve 5000-5975 arasında kademeli prim gün şartlarını taşıyan kişiler EYT’den faydalanabilecektir.
4/b ve 4/c Sigortalılar içinse;
- 4/b (Bağkur) ve 4/c (Emekli Sandığı) sigortalıları EYT’den faydalanabilmesi için de kadınlarda 20 tam yıl, erkekler de 25 tam yıl hizmeti sağlamaları halinde EYT’den faydalanabilecektir.
EYT Kapsamında Emekli olacak İşçi İçin İşveren Tarafından İşçiye Yapabileceği Ödemeler Nelerdir?
- Kıdem Tazminatı
- Eğer Varsa Ödenmemiş Maaşı
- Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Ücreti
- Eğer Varsa Yıllık İzin Ücreti
- Hafta Tatil Ücreti
- Ulusal Bayram ve Genel Tatil Ücreti
EYT Başvurusu Nasıl Yapılacak?
Yasadaki şartları karşılayan çalışanlardan, sigorta kolu 4/a(SSK) olanlar EYT kapsamında emeklilik için ilk olarak mevcut iş yerlerine “emeklilik” gerekçesiyle işten ayrılma başvurusu yapmaları gerekmektedir. Ardından işverence işten ayrılış bildirimini vermesiyle birlikte EYT’liler e-Devlet üzerinden başvuru yapabilecekler.
İşveren EYT’li Çalışanı Nasıl İşten Çıkaracak?
İşverenler, EYT kapsamındakilerin işten çıkartma işlemlerinde normal emeklilik prosedürlerini izleyecek. Bu kapsamda, işten çıkartmada 8 numaralı kod kullanacaklardır.
İşveren emekli olan çalışanına hak ettiği kıdem tazminatını ödeyecek. EYT’lilerin kıdem tazminatına ilişkin Kredi Garanti Fonu’nuna başvurarak kıdem tazminatı ödemelerine ilişkin destek alabilecektir.
Öte yandan, EYT kapsamında emekli olanlar, 30 gün içinde aynı iş yerinde çalışmaya başlamaları halinde yüzde 5 oranında sosyal güvenlik destek primi indirimi hakkından yararlanabilecektir.
Sonuç olarak;
Yeni çıkan EYT yasasından;
- 9 Eylül 1999 öncesinde sigorta girişi olanlar,
- 4/a (SSK) sigortalıları için kadınlarda 20, erkeklerde 25 yıllık sigortalılık süresi ve 5000-5975 arasında kademeli prim gün şartlarını taşıyanlar,
- 4/b (Bağkur) ve 4/c (Emekli Sandığı) sigortalıları için de kadınlarda 20 tam yıl, erkekler de 25 tam yıl hizmeti olanlar yaş kriterine bakılmadan faydalanabileceklerdir.
Konuya ilişkin detaylı bilgi almak için bize buradan ulaşabilirsiniz.
Büromuzun İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku alanındaki çalışmaları hakkında detaylı bilgiyi internet sayfamızdan alabilirsiniz.
Stj. Av. Salih KARADENİZ
Uçar Hukuk & Danışmanlık Bürosu
